Γλωσσάριο

Τα προγράμματα ή σχήματα αναγωγής του εργάσιμου χρόνου ή των εργάσιμων ωρών σε ετήσια βάση (ν. 3986/2011, άρθρο 42), επιτρέπουν τον υπολογισμό και τον προγραμματισμό του χρόνου εργασίας (και της αμοιβής) των εργαζομένων σε ορίζοντα ενός έτους. Πρόκειται για ένα μέσο επίτευξης ευελιξίας όσον αφορά τον χρόνο εργασίας. (Πηγή)

Με την ανάλυση των ηλικιακών χαρακτηριστικών (ή διαφορετικά  την ανάλυση της ηλικιακής διάρθρωσης) επιδιώκεται η ανάλυση της ηλικιακής σύνθεσης του εργατικού δυναμικού μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού στο παρόν και στο μέλλον. Τα αποτελέσματα πρέπει να ερμηνεύονται σε σχέση με την εργασία και τις απαιτήσεις της, καθώς και με την ακολουθούμενη πολιτική και τον προγραμματισμό όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού. (Πηγή)

Ένας εργαζόμενος με αναπηρία είναι ένας εργαζόμενος που έχει υποστεί κάποια σωματική ή ψυχική βλάβη η οποία μπορεί να παρεμποδίζει την απόδοσή του στην εργασία. Οι εργαζόμενοι με αναπηρία περιλαμβάνουν άτομα με χρόνιες, μακρόχρονες ή προοδευτικά εξελισσόμενες παθήσεις. (Πηγή)

Ως απασχολησιμότητα μπορεί να οριστεί «η ικανότητα απασχόλησης» ή ο «συνδυασμός παραγόντων που επιτρέπει την πρόσβαση στην εργασία, την παραμονή στην εργασία και την επαγγελματική εξέλιξη».

Βιώσιμη εργασία κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου σημαίνει ότι οι συνθήκες διαβίωσης και εργασίας είναι τέτοιες που να υποστηρίζουν τους ανθρώπους να είναι και να παραμείνουν ενεργοί για παρατεταμένο χρονικό διάστημα στον εργασιακό βίο τους. Αυτές οι συνθήκες επιτρέπουν μια ευθυγράμμιση μεταξύ της εργασίας και των χαρακτηριστικών ή περιστάσεων του ατόμου σε όλες τις αλλαγές της ζωής του και πρέπει να αναπτυχθούν μέσω συγκεκριμένων πολιτικών και πρακτικών στους χώρους εργασίας και εκτός αυτών. (Πηγή)

Η δια βίου μάθηση αφορά όλες τις μαθησιακές δραστηριότητες στη ζωή ενός ατόμου, οι οποίες έχουν ως στόχο τη βελτίωση των δεξιοτήτων, των γνώσεων και των ικανοτήτων του. Είναι μια ευρεία έννοια που περιλαμβάνει την εκπαίδευση ενός ατόμου που είναι ευέλικτη, διαφοροποιημένη και παρέχεται σε διαφορετικούς χρόνους και τόπους σε όλη τη ζωή του. Η δια βίου μάθηση περιλαμβάνει όλο το φάσμα της τυπικής, μη τυπικής και άτυπης μάθησης. (Πηγή)

Η ηλικία που χωρίζει έναν πληθυσμό σε δύο αριθμητικά ίσες ομάδες: η μία περιλαμβάνει τα άτομα μικρότερης ηλικίας και η άλλη τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. (Πηγή)

Η διαχείριση της ηλικίας αναφέρεται στις διάφορες διαστάσεις που λαμβάνει  η  διαχείριση των ανθρώπινων πόρων  στο εσωτερικό επιχειρήσεων και οργανισμών που δίνουν σαφή έμφαση στη γήρανση του εργατικού δυναμικού καθώς επίσης, γενικότερα, στη συνολική διαχείριση της γήρανσης του εργατικού δυναμικού μέσω των δημόσιων πολιτικών ή των συλλογικών διαπραγματεύσεων. (Πηγή)

Στις βασικές αρχές της διαχείρισης της ηλικίας περιλαμβάνονται οι εξής:  

• έμφαση στην πρόληψη και όχι στην εκ των υστέρων επίλυση των προβλημάτων,
• εστίαση σε όλη την επαγγελματική ζωή και όλες τις ηλικιακές ομάδες, όχι μόνο στους μεγάλης ηλικίας εργαζόμενους και
• μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει όλες τις πτυχές που συμβάλλουν  στην αποτελεσματική διαχείριση της ηλικίας. 

(Πηγή)

Η εκτίμηση κινδύνου είναι ένα βήμα της διαδικασίας διαχείρισης των κινδύνων στον τομέα της ΕΑΥ που επιτρέπει τον εντοπισμό των πιθανών πηγών κινδύνου και των σχετικών κινδύνων στους οποίους μπορεί να είναι εκτεθειμένοι οι εργαζόμενοι και τον προσδιορισμό των  μέτρων προστασίας και πρόληψης που είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν (ν. 3850/2010, άρθρο 42, παρ. 8α και άρθρο 43 παρ. 1α). Πρόκειται για μια δυναμική διαδικασία που επιτρέπει στις επιχειρήσεις (ν. 3850/2010, άρθρο 3) ή στους οργανισμούς να εφαρμόζουν μια εκ των προτέρων πολιτική για τη διαχείριση των επαγγελματικών κινδύνων στη βάση της πρόληψης. (Πηγή)

Πρόκειται για μια σχέση εργασίας στην οποία ένας εργοδότης προσλαμβάνει δύο (ή περισσότερους) εργαζόμενους για να καλύψουν μία θέση πλήρους απασχόλησης. Πρόκειται για μια μορφή εργασίας μερικής απασχόλησης (ν. 2639/1998, άρθρο 2) που εξασφαλίζει τη μόνιμη στελέχωση της από κοινού καταλαμβανόμενης θέσης εργασίας. (Πηγή)

Η επιστροφή στην εργασία είναι μια έννοια που περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες και πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της επανένταξης στην εργασία των ατόμων που έχουν υποστεί μείωση της ικανότητας ή δυνατότητας για εργασία λόγω αναπηρίας, ασθένειας ή γήρανσης. (Πηγή)

Οι άνθρωποι βιώνουν άγχος στην εργασία, όταν αντιλαμβάνονται ότι υπάρχει ανισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων της δουλειάς που τους έχει ανατεθεί και των σωματικών και ψυχικών πόρων που έχουν στη διάθεσή τους για να αντιμετωπίσουν αυτές τις απαιτήσεις. (Πηγή)

Η ευέλικτη εργασία επιτρέπει την ταυτόχρονη κάλυψη των αναγκών τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο επιχείρησης ή οργανισμού που επιτυγχάνεται μέσα από αλλαγές στον χρόνο (πότε), τη θέση (πού) και τον τρόπο (πώς) με τον οποίο εργάζεται ένας εργαζόμενος. (Πηγή)

Ευέλικτη συνταξιοδότηση σημαίνει να παρέχεται στους εργαζόμενους η δυνατότητα περισσότερων επιλογών κατά τη φάση της λήψης απόφασης για συνταξιοδότηση. Αυτό μπορεί να γίνει, για παράδειγμα, με την τροποποίηση των παρεχόμενων κινήτρων ώστε να αποφασίσουν να συνταξιοδοτηθούν αργότερα, ή δίνοντάς τους τη δυνατότητα να λάβουν ένα μέρος των συνταξιοδοτικών παροχών τους, ενώ συνεχίζουν να εργάζονται με μειωμένο ωράριο (ν. 3846/2010, άρθρο 2). (Πηγή)

Η ικανότητα για εργασία μπορεί να περιγραφεί ως η ισορροπία μεταξύ των πόρων του ατόμου και παραγόντων που σχετίζονται με την εργασία. Η ικανότητα για εργασία επηρεάζεται επίσης από το περιβάλλον εκτός του εργασιακού χώρου. Οι προσωπικοί πόροι περιλαμβάνουν τα εξής στοιχεία: (1) υγεία και λειτουργικές ικανότητες, (2) ικανότητες και δεξιότητες, (3) αξίες, προσωπική στάση και κίνητρα. Οι παράγοντες που σχετίζονται με την εργασία περιλαμβάνουν το περιεχόμενο της εργασίας, το περιβάλλον εργασίας, την οργάνωση της εργασίας και την ηγεσία. (Πηγή)

ΜΑΠ, δηλαδή μέσα ατομικής προστασίας, είναι οποιαδήποτε είδη εξοπλισμού που έχουν σχεδιαστεί για να φορούν ή να φέρουν οι εργαζόμενοι (π.χ. είδη ένδυσης, κράνη, γυαλιά) για να τους προστατεύουν από έναν ή περισσότερους παράγοντες/πηγές κινδύνου για την ασφάλεια και την υγεία τους στους χώρους εργασίας, καθώς και κάθε προσθήκη ή εξάρτημα που αποσκοπεί στην επίτευξη του σκοπού αυτού. Οι παράγοντες/πηγές κινδύνου που καλύπτει ο προστατευτικός εξοπλισμός είναι, μεταξύ άλλων, φυσικοί ηλεκτρικοί, λόγω θερμότητας, χημικοί, βιολογικοί ή παράγοντες/πηγές κινδύνου λόγω αερομεταφερόμενων σωματιδίων. Τα ΜΑΠ πρέπει να χρησιμοποιούνται εφόσον οι σχετικοί κίνδυνοι δεν μπορούν να αποφευχθούν ή να μειωθούν επαρκώς με τεχνικά μέσα συλλογικής προστασίας ή διαδικασίες οργάνωσης της εργασίας (π.δ. 396/1994). (Πηγή)

ΜΑΠ, δηλαδή μέσα ατομικής προστασίας, είναι οποιαδήποτε είδη εξοπλισμού που έχουν σχεδιαστεί για να φορούν ή να φέρουν οι εργαζόμενοι (π.χ. είδη ένδυσης, κράνη, γυαλιά) για να τους προστατεύουν από έναν ή περισσότερους παράγοντες/πηγές κινδύνου για την ασφάλεια και την υγεία τους στους χώρους εργασίας, καθώς και κάθε προσθήκη ή εξάρτημα που αποσκοπεί στην επίτευξη του σκοπού αυτού. Οι παράγοντες/πηγές κινδύνου που καλύπτει ο προστατευτικός εξοπλισμός είναι, μεταξύ άλλων, φυσικοί ηλεκτρικοί, λόγω θερμότητας, χημικοί, βιολογικοί ή παράγοντες/πηγές κινδύνου λόγω αερομεταφερόμενων σωματιδίων. Τα ΜΑΠ πρέπει να χρησιμοποιούνται εφόσον οι σχετικοί κίνδυνοι δεν μπορούν να αποφευχθούν ή να μειωθούν επαρκώς με τεχνικά μέσα συλλογικής προστασίας ή διαδικασίες οργάνωσης της εργασίας (π.δ. 396/1994). (Πηγή)

Οι μυοσκελετικές παθήσεις (ΜΣΠ) που σχετίζονται με την εργασία αναφέρονται σε προβλήματα υγείας που επηρεάζουν τους μύες, τους τένοντες, τους συνδέσμους, τους χόνδρους, το αγγειακό σύστημα, τα νεύρα ή άλλους μαλακούς ιστούς και τις αρθρώσεις του μυοσκελετικού συστήματος. Οι ΜΣΠ που σχετίζονται με την εργασία αφορούν σε επαναλαμβανόμενες και επίπονες κινήσεις κατά την εργασία. Αυτά τα προβλήματα υγείας περιλαμβάνουν από δυσφορία, μικρούς ή μεγάλους πόνους έως πιο σοβαρές ιατρικές καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμη αναπηρία. (Πηγή)

Παράγοντας/πηγή επαγγελματικού κινδύνου (Εγκύκλιος 130297/1996: Εφαρμογή π.δ. 17/1996 - Παράρτημα για την εκτίμηση κινδύνου) είναι μια πηγή, κατάσταση ή πράξη με πιθανότητα πρόκλησης βλάβης στους εργαζόμενους, όπως τραυματισμό ή ασθένεια ή συνδυασμό και των δύο. (Πηγή)

Η προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας είναι η συνδυασμένη προσπάθεια των εργοδοτών, των εργαζομένων και της κοινωνίας να βελτιώσουν την υγεία και την ευημερία των ανθρώπων στο εργασιακό τους περιβάλλον. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί συνδυάζοντας (1) τη βελτίωση της οργάνωσης της εργασίας και του εργασιακού περιβάλλοντος, (2) την προαγωγή της ενεργής συμμετοχής και (3) την ενθάρρυνση της προσωπικής εξέλιξης. (Πηγή)

Οι περισσότερες χρόνιες παθήσεις στην Ευρώπη είναι οι μη μεταδοτικές παθήσεις, οι οποίες είναι μη μολυσματικές και μη μεταδιδόμενες μεταξύ των ανθρώπων. Είναι χρόνιες και έχουν γενικά βραδεία εξέλιξη. Οι τέσσερις κύριοι τύποι μη μεταδοτικών παθήσεων είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις (π.χ. καρδιακές προσβολές), οι καρκίνοι, οι χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις (π.χ. άσθμα) και ο διαβήτης. (Πηγή)

Η ψυχική υγεία είναι μια κατάσταση ατομικής ευημερίας κατά την οποία το κάθε άτομο καταφέρνει να εκπληρώσει όλα όσα ανταποκρίνονται στις ικανότητές του/της, μπορεί να αντιμετωπίσει τις φυσιολογικές στρεσογόνες καταστάσεις της ζωής, μπορεί να εργαστεί παραγωγικά και είναι σε θέση να συνεισφέρει στην κοινότητά του. (Πηγή)

Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι μπορούν να οριστούν ως οι πτυχές του σχεδιασμού, της οργάνωσης και της διαχείρισης της εργασίας, καθώς και των κοινωνικών και περιβαλλοντικών πλαισίων της, που μπορούν να προκαλέσουν ψυχολογική, κοινωνική ή σωματική βλάβη. Θέματα όπως το εργασιακό άγχος, η βία ή/και η παρενόχληση στους χώρους εργασίας συνδέονται με ψυχοκοινωνικούς κινδύνους. (Πηγή)