Γήρανση του πληθυσμού στην Ευρώπη

Ο πληθυσμός σε όλη την ΕΕ γηράσκει κατά τις τελευταίες δεκαετίες, μια τάση που αναμένεται να συνεχιστεί και να ενταθεί. Το παρακάτω γράφημα δείχνει ότι η διάμεση ηλικία έχει αυξηθεί σημαντικά κατά τις τελευταίες δεκαετίες και αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται.

 

Η ηλικία που χωρίζει έναν πληθυσμό σε δύο αριθμητικά ίσες ομάδες: η μία περιλαμβάνει τα άτομα μικρότερης ηλικίας και η άλλη τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. (Πηγή)

: μέσος όρος της ΕΕ μεταξύ 1960 και 2060

Η γήρανση του πληθυσμού είναι αλληλένδετη με τη γήρανση του εργατικού δυναμικού. Λιγότεροι νέοι εισέρχονται στην αγορά εργασίας, ενώ το ποσοστό των ηλικιωμένων (ηλικίας 55-64 ετών) επί του εργατικού δυναμικού αυξάνεται.

 Ηλικιακή σύνθεση του εργαζόμενου πληθυσμού (1990-2060)

Νέες προκλήσεις για την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία

Η γήρανση του εργατικού δυναμικού δημιουργεί νέες προκλήσεις για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία: 

• Οι άνθρωποι πρέπει να εργάζονται περισσότερο, γεγονός που ενδεχομένως σημαίνει μεγαλύτερη έκθεση σε επιβλαβείς παράγοντες/πηγές κινδύνου στο εργασιακό περιβάλλον. Αυτός είναι ένας παράγοντας κινδύνου για την πρόκληση πολλών προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την εργασία (π.χ. μυοσκελετικές παθήσεις).
• Καθώς οι άνθρωποι πρέπει να εργάζονται περισσότερο, το εργατικό δυναμικό εμφανίζει όλο και πιο συχνά χρόνια προβλήματα υγείας (όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, υπέρταση, χρόνια αναπνευστικά προβλήματα και διαβήτη). Διαβάστε περισσότερα.

Η γήρανση του εργατικού δυναμικού και το μεταβαλλόμενο περιβάλλον της εργασίας

Η τεχνολογία και η παγκοσμιοποίηση έχουν αλλάξει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται οι άνθρωποι και τα είδη των κινδύνων που εμφανίζονται στους χώρους εργασίας. Ο αριθμός των ανθρώπων που πραγματοποιούν καθιστική εργασία αυξάνεται και η παρατεταμένη καθιστική στάση και η αδράνεια αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών προβλημάτων υγείας, όπως μυοσκελετικές παθήσεις, καρδιαγγειακά νοσήματα και ορισμένες μορφές καρκίνου. Επιπλέον, οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι είναι περισσότερο έντονοι. Οι αλλαγές αυτές, σε συνδυασμό με τη γήρανση του εργατικού δυναμικού, δημιουργούν πρόσθετες προκλήσεις για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία.

Διαχείριση της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας

Η καλή διαχείριση της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας στο σύνολο του επαγγελματικού βίου, μέσω, μεταξύ άλλων, αφενός της πρόληψης των κινδύνων και αφετέρου των προσαρμογών των χώρων εργασίας ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στην αλλαγή των λειτουργικών ικανοτήτων των εργαζομένων, είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση των προαναφερθεισών προκλήσεων. Η παροχή αμερόληπτης ενημέρωσης όσον αφορά τη γήρανση και τις επιπτώσεις της στην εργασία είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική διαχείριση της υγείας και της ασφάλειας στο πλαίσιο της γήρανσης του εργατικού δυναμικού.

Διαχείριση στους χώρους εργασίας ατόμων που ανήκουν σε διαφορετικές γενιές 

Περισσότερο από ποτέ άλλοτε, οι επιχειρήσεις (ν. 3850/2010, άρθρο 3) και οι οργανισμοί απασχολούν εργαζόμενους από διαφορετικές γενιές με διαφορετικές ανάγκες, προσδοκίες και νοοτροπίες και αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες προκλήσεις λόγω της διαρκούς γήρανσης του εργατικού δυναμικού.  

Η γήρανση του εργατικού δυναμικού και οι προκλήσεις που σχετίζονται με αυτήν συνεπάγονται μια νέα προσέγγιση στη διαχείριση της ηλικίας στους χώρους εργασίας. Οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί που δεν εκτιμούν και δεν συνυπολογίζουν τις επιπτώσεις της γήρανσης του εργατικού δυναμικού και την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι σχετικές προκλήσεις, είναι πιθανό να θέτουν την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητά τους σε κίνδυνο. 

Η διαχείριση της ηλικίας αναφέρεται στις διάφορες διαστάσεις που λαμβάνει  η  διαχείριση των ανθρώπινων πόρων  στο εσωτερικό επιχειρήσεων και οργανισμών που δίνουν σαφή έμφαση στη γήρανση του εργατικού δυναμικού καθώς επίσης, γενικότερα, στη συνολική διαχείριση της γήρανσης του εργατικού δυναμικού μέσω των δημόσιων πολιτικών ή των συλλογικών διαπραγματεύσεων. (Πηγή)

Στις βασικές αρχές της διαχείρισης της ηλικίας περιλαμβάνονται οι εξής:  

• έμφαση στην πρόληψη και όχι στην εκ των υστέρων επίλυση των προβλημάτων,
• εστίαση σε όλη την επαγγελματική ζωή και όλες τις ηλικιακές ομάδες, όχι μόνο στους μεγάλης ηλικίας εργαζόμενους και
• μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει όλες τις πτυχές που συμβάλλουν  στην αποτελεσματική διαχείριση της ηλικίας. 

(Πηγή)

στην εργασία σημαίνει διαχείριση των ανθρώπινων πόρων με σαφή έμφαση στις απαιτήσεις του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού. Η διαχείριση της ηλικίας στην εργασία είναι ολιστική, καλύπτει όλες τις διαφορετικές γενιές και είναι προσανατολισμένη στη διάρκεια της ζωής. Η ασφάλεια και η υγεία στην εργασία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της διαχείρισης της ηλικίας: είναι μία από τις βασικές διαστάσεις της και συνδέεται στενά με άλλα στοιχεία της διαχείρισης της ηλικίας (διαβάστε περισσότερα στο θέμα 2).

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τη γήρανση; (Επόμενη ενότητα)