Een wettelijke verplichting

Werkgevers zijn wettelijk verplicht om de veiligheid en gezondheid van hun werknemers te verzekeren in alle aspecten van het werk. Dat houdt onder meer in dat zij de risico's voor de veiligheid en gezondheid van werknemers moeten beoordelen en het werk moeten aanpassen aan het individu.

De wet voorziet ook in de gelijke behandeling van werknemers en verbiedt discriminatie op grond van leeftijd of handicap.

Om volledige gelijkheid te kunnen waarborgen in de praktijk, belet het beginsel van gelijke behandeling werkgevers niet om specifieke maatregelen in te voeren ter voorkoming of compensatie van nadelen die voortvloeien uit iemands leeftijd of handicap. Zo kunnen zij maatregelen nemen om de veiligheid en gezondheid op het werk te beschermen of om de integratie van oudere werknemers of personen met een handicap in de werkomgeving te bevorderen. 

Leeftijd en diversiteit in risicobeoordelingen

Risicobeoordelingen vormen de hoeksteen van een doeltreffend veiligheids- en gezondheidsbeleid. Bij de risicobeoordeling moet rekening worden gehouden met de diversiteit van het personeelsbestand en moet bijzondere aandacht worden geschonken aan werknemers uit meer kwetsbare groepen: jongere werknemers, oudere werknemers, personen met een handicap en zwangere vrouwen. 

Leeftijd is een van de aspecten van diversiteit, en bij de

De risicobeoordeling is een stap in het risicobeheersingsproces voor VGW om potentiële risico's en gevaren waaraan werknemers kunnen worden blootgesteld, op te sporen en om te bepalen welke beschermende en preventieve maatregelen moeten worden getroffen. Het is een dynamisch proces waarmee organisaties een proactief beleid kunnen invoeren om beroepsrisico's te beheersen. (Bron)

moet rekening worden gehouden specifieke leeftijd gerelateerde risicofactoren. Voor jongere werknemers vormt het gebrek aan ervaring en werktechniek een risico, terwijl de risico's voor oudere werknemers verband houden met mogelijke veranderingen in hun functionele capaciteiten. 

Niet iedereen is even gezond of fit, en die verschillen nemen toe met het ouder worden. Aannames mogen daarom niet alleen gebaseerd zijn op leeftijd.

Bij de

De risicobeoordeling is een stap in het risicobeheersingsproces voor VGW om potentiële risico's en gevaren waaraan werknemers kunnen worden blootgesteld, op te sporen en om te bepalen welke beschermende en preventieve maatregelen moeten worden getroffen. Het is een dynamisch proces waarmee organisaties een proactief beleid kunnen invoeren om beroepsrisico's te beheersen. (Bron)

moet rekening worden gehouden met de volgende zaken:

• voer regelmatig (nieuwe) risicobeoordelingen uit;
• ga voor elke specifieke functie na welke taken gedaan moeten worden;
• ga bij eventuele corrigerende maatregelen steeds uit van de capaciteiten en objectieve risico's, en niet alleen van iemands leeftijd;
• voorzie in regelmatige gezondheidschecks om problemen  te signaleren.

Meer informatie over leeftijdsafhankelijke risicobeoordelingen vindt u hier.

Hieronder vindt u enkele voorbeelden waar extra aandacht aan moet worden besteed bij oudere werknemers:

• ergonomische gevaren, zoals herhaalde bewegingen, tillen, ongemakkelijke werkhoudingen, statische werkhoudingen;
• werk in ploegendiensten;
• warme, koude of lawaaierige werkomgevingen, trillingen;
• werken op hoogte.

Voor oudere vrouwelijke werknemers moeten ook de volgende punten in aanmerking worden genomen:

• de menopauze (met symptomen als vermoeidheid, slaapstoornissen en opvliegers);
• zorgtaken (die steeds vaker zowel door mannelijke als vrouwelijke werknemers gedaan worden, maar in de praktijk vaker op de schouders van vrouwen terechtkomen. ).

Psychosociale risico's (klik hier voor meer informatie):  

• verouderde vaardigheden, ontoereikende opleiding;
• discriminatie op grond van leeftijd;
• een gebrek aan evenwicht van de werk-privébalans, bijvoorbeeld vanwege zorgtaken.

Bij risicobeoordelingen is het belangrijk om: 

• te luisteren naar de werknemersvertegenwoordigers en de werknemers, waaronder ook oudere werknemers, om ervoor te zorgen dat rekening wordt gehouden met hun behoeften en perspectieven; 
• ervoor te zorgen dat zowel alle groepen (voltijdse als deeltijdse werknemers en werknemers met flexibele arbeidsregelingen) in beschouwing worden genomen bij de beoordeling;
• taken te beoordelen zoals zij worden uitgevoerd (en dus niet gebaseerd op functieomschrijvingen) om een goed beeld te krijgen van het werkgelijke gedrag en de werkelijke fysieke en mentale belasting van de werknemer;
• te voorzien in risico beperkende maatregelen voor alle werknemers, ook oudere werknemers.

Naast risicobeoordelingen kan ook het monitoren van de gezondheid en de verzuimcijfers waardevolle informatie opleveren, aangezien dat mogelijke knelpunten aan het licht kan brengen en helpt om risicofactoren vroegtijdig op te sporen. 

Aanpassingen aan de werkplek

Op grond van de

De risicobeoordeling is een stap in het risicobeheersingsproces voor VGW om potentiële risico's en gevaren waaraan werknemers kunnen worden blootgesteld, op te sporen en om te bepalen welke beschermende en preventieve maatregelen moeten worden getroffen. Het is een dynamisch proces waarmee organisaties een proactief beleid kunnen invoeren om beroepsrisico's te beheersen. (Bron)

kan het nodig zijn om aanpassingen door te voeren om de werkplek geschikt te maken voor de veranderde capaciteiten en/of gezondheidstoestand van de werknemers. Eventuele maatregelen moeten gebaseerd zijn op objectieve risico's en op de capaciteiten van de werknemers, en niet op hun leeftijd. 

Enkele voorbeelden van aanpassingen zijn:

• het aanpassen van bestaande hulpmiddelen of het aanbieden van nieuwe hulpmiddelen om handmatig tillen, herhaalde bewegingen, bewegingen die veel kracht kosten en ongemakkelijke werkhoudingen te vermijden of te beperken;
• het aanbieden van instelbare werkplekken die kunnen worden aangepast aan gebruikers van alle leeftijden;
• taakroulatie;
• het automatiseren van eentonige of routinetaken;
• het aanpassen van de ploegendiensten;
• het bijstellen van de verlichting.

Het aanpassen van de werkplek zou een dynamisch en continu proces moeten zijn, dat gebaseerd is op risicobeoordelingen gedurende het hele werkzame leven. Een goed ontwerp van de werkplek en een goede organisatie van het werk zijn van belang voor werknemers van alle leeftijden.

Voorbeelden van goede praktijken

Hier (in het volgende onderdeel) komt u meer te weten over leeftijd gerelateerde veranderingen in de functionele capaciteiten, de potentiële gevolgen ervan voor het werk en welke mogelijkheden er zijn om dit op te nemen in het arbobeleid. 

Een holistische aanpak van veiligheid en gezondheid op het werk en het concept '

Het werkvermogen kan worden omschreven als het evenwicht tussen de middelen waarover iemand beschikt en werkgerelateerde factoren. Het werkvermogen wordt ook beïnvloed door de omgeving buiten het werk. Tot iemands persoonlijke middelen behoren onder meer: (1) zijn gezondheid en functionele capaciteiten; (2) zijn competenties en vaardigheden; (3) zijn waarden, attitudes en motivatie. Onder werkgerelateerde factoren vallen de inhoud van het werk, de werkomgeving, de werkorganisatie en het leiderschap. (Bron)

'

Het beleid omtrent van de veiligheid en gezondheid op het werk in de context van een vergrijzende beroepsbevolking vereist een holistische aanpak, waarin rekening wordt gehouden met verschillende factoren die van invloed zijn op iemands vermogen om te werken. Het concept '

Het werkvermogen kan worden omschreven als het evenwicht tussen de middelen waarover iemand beschikt en werkgerelateerde factoren. Het werkvermogen wordt ook beïnvloed door de omgeving buiten het werk. Tot iemands persoonlijke middelen behoren onder meer: (1) zijn gezondheid en functionele capaciteiten; (2) zijn competenties en vaardigheden; (3) zijn waarden, attitudes en motivatie. Onder werkgerelateerde factoren vallen de inhoud van het werk, de werkomgeving, de werkorganisatie en het leiderschap. (Bron)

' is een voorbeeld van een dergelijke aanpak. Hier vindt u meer informatie over het concept '

Het werkvermogen kan worden omschreven als het evenwicht tussen de middelen waarover iemand beschikt en werkgerelateerde factoren. Het werkvermogen wordt ook beïnvloed door de omgeving buiten het werk. Tot iemands persoonlijke middelen behoren onder meer: (1) zijn gezondheid en functionele capaciteiten; (2) zijn competenties en vaardigheden; (3) zijn waarden, attitudes en motivatie. Onder werkgerelateerde factoren vallen de inhoud van het werk, de werkomgeving, de werkorganisatie en het leiderschap. (Bron)

' (volgend onderdeel).